Water, Wonen en Natuur heeft zich in de afgelopen jaren sterk gemaakt voor de terugwinning van grondstoffen. Het is belangrijk dat het waterschap betekenisvolle stappen zet om in 2050 een circulair waterschap te zijn. Hierbij zijn niet alleen de kosten en de opbrengsten van belang (business case), maar ook de energiedoelen van het waterschap, de gevolgen voor de klimaatvoetafdruk van het waterschap en de maatschappelijke voorbeeldfunctie (value case).

De belangrijkste concrete stappen zijn:

• hergebruik van maaisel uit watergangen en van dijken
• terugwinning van cellulose (WC-papier) en fosfaat uit afvalwater
• productie van biogas

Water, Wonen en Natuur vindt dat er al belangrijke stappen gezet zijn, maar dat het noodzakelijk is om in de komende jaren extra in te zetten door bestaande methoden op grotere schaal toe te passen en nieuwe methoden van terugwinning te verkennen en te gebruiken.

Grondstoffen worden schaarser. Denk aan zeldzame metalen en hout, fosfaat of olie. Daarnaast kost het delven van grondstoffen, zonder ze te hergebruiken, heel veel energie en leidt dat tot milieuschade en afvalbergen. De effectiefste oplossing is besparen of minder gebruiken. Immers wat je niet gebruikt hoef je ook niet te maken. Maar dat is slechts een deel van de oplossing. Hergebruiken helpt ook om verstandig met schaarse grondstoffen om te gaan.

Hergebruik maaisel

Het waterschap beschikt jaarlijks (net als gemeenten en de provincie) over flinke hoeveelheden maaisel. Maaisel dat uit watergangen en van dijklichamen komt. Dit maaisel is een interessante grondstof. Het maaisel kan worden verwerkt tot eiwitrijk veevoer (eiwitconcentraat), tot bodemverbeteraar en bijvoorbeeld ook tot biocomposietplaten. Water, Wonnen en Natuur zet zich hier actief voor in. Samen met andere organisaties onderzoekt het waterschap welke route de meeste potentie in zich heeft. Obstakels zijn nog de logistiek (er is opschaling nodig om continue aanvoer te krijgen en dit voor de markt interessant te maken),  conserveren van het maaisel en voor een deel wetgeving dat nog niet meewerkt.

Terugwinning cellulose

In het rioolwater dat op de rioolwaterzuivering wordt gezuiverd zit veel WC-papier. WC-papier bestaat uit cellulosevezels en dit is een belangrijke grondstof voor bijvoorbeeld de papierindustrie en voor het maken van composietplaten. Zeker nu oud papier schaarser wordt (oud papier wordt deels gebruikt om weer nieuw papier te maken), neemt de interesse uit de papierindustrie toe. De cellulose kan met een fijnzeef uit het rioolwater worden gehaald en vervolgens verwerkt. Voordeel voor de zuivering is dat daarmee de totale hoeveelheid rioolwater dat de zuivering kan verwerken toeneemt, zodat de zuivering niet hoeft te worden uitgebreid. Op de zuivering Zeewolde heeft begin  2022 een proefinstelling gedraaid, die goede resultaten laat zien. Water, Wonen en Natuur heeft zich samen met andere fracties deze proef ondersteund. In 2022 wordt besloten of het waterschap deze methode op de schaal van de gehele zuivering in het ontwerp van de aanpassing van de zuivering Zeewolde gaat opnemen.

Terugwinning fosfaat

Op de zuiveringen van waterschap Zuiderzeeland wordt fosfaat uit het rioolwater gehaald om zodoende te voorkomen dat het oppervlaktewater te voedselrijk wordt. Fosfaat dat we gebruiken in kunstmest wordt gedolven in landen als bijvoorbeeld Marokko. Deze voorraden zijn eindig. Het zuiveringsproces kan zo worden ingericht dat er struviet (magnesiumwaterstoffosfaat) kan worden gewonnen. Dit struviet kan worden gebruikt als grondstof voor kunstmest of voor de fosfaatverwerkende industrie. Op de zuivering van Almere worden momenteel bescheiden hoeveelheden struviet geproduceerd.

Productie van biogas

Bij het zuiveren van rioolwater blijft een restproduct over. Dat heet slib. Dit slib kan worden vergist (dit is een biologisch proces waarbij organische stof in het slib wordt omgezet naar biogas). Het voordeel is dat er dan minder slib naar een verbrandingsinstallatie hoeft te worden vervoerd. Het groene biogas kan worden omgezet in elektriciteit, waarvan een deel weer wordt gebruikt voor het zuiveren van rioolwater en een deel wordt geleverd aan het elektriciteitsnet. Dit gebeurt nu al op de zuivering Tollebeek in de Noordoostpolder, mede dankzijn de inzet van Water, Wonen en Natuur. Het biogas kan ook worden opgewerkt naar groengas. Dit groengas kan weer worden geleverd aan een warmtenet om zo zonder gebruik van fossiele grondstoffen toch woningen van gas te kunnen voorzien. In 2022 wordt besloten of over enkele jaren op de zuivering Almere groen gas gaat worden geproduceerd. Water, Wonen en Natuur zet zich in om  het spoor van groengasproductie op korte termijn te realiseren.