Op 29 maart 2023 is het nieuw gekozen Algemeen Bestuur van waterschap Zuiderzeeland geïnstalleerd. Namens Water, Wonen en natuur duidde lijsttrekker Jo Caris de verkiezingsuitslag in het zogenoemde duidingsdebat. In dit debat is door de verschillende partijen aangegeven hoe zij tegen de verkiezingsuitslag aankijken. 

Verkenner

Tijdens deze vergadering is Mark van de Bunte, op voordracht van de BBB, namens het Algemeen Bestuur aangesteld als verkenner. Het doel is om in ongeveer een week alle relevante gezichtspunten  op te halen bij de verschillende fracties, waarna het advies voor de formatie wordt toegelicht in een openbaar debat.

Toespraak Jo Caris duidingsdebat

Hieronder de tekst zoals deze werd uitgesproken door Jo Caris tijdens het duidingsdebat van 29 maart jongstleden.

Geachte aanwezigen,

Een net nieuw benoemde AV en 4 jaren voor ons om dat te doen wat de kiezers van ons verwachten. Daarover zo meteen meer.

Ik wil alle nieuwe leden van harte welkom heten, in het bijzonder de nieuwe fracties BBB en BVNL, en hen feliciteren met de verkregen zetels. Felicitaties ook voor de AWP, die een zetel erbij heeft gekregen.

Ik wil ook stilstaan bij de mensen, veelal vrijwilligers, die hier vandaag níet zijn, maar die hebben gemaakt dat de verkiezingen, in de gemeenten en op de stembureau’s, goed zijn verlopen en wij hier vandaag geïnstalleerd zijn. Dit terwijl het een dubbel zware taak was met de dubbele verkiezingen van Provinciale Staten en de waterschapsbesturen. Dank daarvoor.

We willen de verkiezingen duiden door 5 vragen te beantwoorden die we aan onszelf hebben gesteld.

Vraag 1. Waar bevinden we ons?
We bevinden ons in een onrustige tijd. Er is onrust, zowel wereldwijd als in Nederland. Onrust zowel in de Nederlandse samenleving áls in onze fysieke leefomgeving.

In onze samenleving omdat woningnood en inflatie ons onzeker maken over onze toekomst. Omdat de technologische ontwikkelingen razendsnel gaan (denk hierbij alleen al maar aan ChatGPT). Omdat we steeds meer in bubbels lijken te leven waardoor we elkaar minder goed verstaan.

In onze fysieke leefomgeving omdat het klimaat verandert, de bodem daalt, de zeespiegel stijgt en de natuur ingrijpend en snel achteruit gaat. Daar moeten we ons toe verhouden. Beiden hebben dan ook nog een wisselwerking op elkaar.

Vraag 2. Wat verwachten de kiezers van ons?
Ze verwachten geen toverstokje. Ze verwachten wel dat we ons werk op een manier doen waarbij ze meer dan nu betrokken zijn als dat nodig is en die goed uitlegbaar is als het om onze meer reguliere taken gaat. Het zijn maar twee zinnen, maar dat is een serieuze verantwoordelijkheid.

Vraag 3. Hoe kijken wij in het licht van waar we ons bevinden en wat van ons wordt verwacht naar de verkiezingsuitslag?

Wij zien dat er deze keer meer dan ooit aandacht is geweest voor de waterschapsverkiezingen, zowel landelijk (o.a. via de Uniecampagne) als regionaal en dat vinden wij een goede zaak. Een goede zaak omdat nog steeds een relatief groot deel van de mensen weinig tot geen idee heeft van wat een waterschap is en doet. We vinden dat pijnlijk maar dat is de realiteit. Gelukkig wordt dat aantal langzaamaan kleiner, mede door de ontwikkelingen die ik hierboven heb benoemd.

Wij ervaren ook dat de onrust die er is over het nationale beleid heeft doorgewerkt in de waterschapsverkiezingen. Mensen voelen zich niet altijd gehoord en voelen zich niet altijd vertegenwoordigd. Of ze zien hun regio in sommige opzichten steeds verder achterlopen op andere regio’s. Dit gevoelde tekort is, volgens ons, een belangrijke reden voor de zetels van de nieuwe fracties BBB en BVNL die ik zojuist welkom heb geheten en heb gefeliciteerd. Zo werkt democratie. Als je vindt dat je niet voldoende wordt gehoord, dan neem je zelf het heft in handen via het democratisch proces en krijg je naar rato van je zetels, invloed op de besluitvorming.

De kiezers hebben ook ons en ons geluid goed weten te vinden en te waarderen. Dank kiezers voor de steun voor ons beleid en programma! Het verschil in stemmen met de grootste fractie is 296 stemmen zodat beide fracties op 6 zetels op het totaal van 21 verkiesbare zetels uitkomen.

We zien ook dat de fractie AWP die zich met de nieuwe slogan Water, Klimaat en Natuur profileert, een zetel winst heeft gemaakt. Meer kiezers dus die op deze vlakken betekenisvolle maatregelen verwachten.

Wij concluderen hieruit dat er een brede stroming stemmers is die zich herkent in ons beleid en programma. In ons programma waarin wordt ingezet op NU investeren in plaats van later repareren.
Waarin wordt ingezet op zulk schoon water dat je in principe overal kunt zwemmen.
Een programma dat niet alleen inzet op waterbeschikbaarheid, maar ook op waterbesparing, zowel in bebouwd als ongebouwd gebied.
Een programma waarin we ervan overtuigd zijn dat natuur een oplossing kan zijn voor de een deel van de problemen in onze leefomgeving en watertaken en de woonomgeving kan verrijken.
Een programma waarin we willen dat de gebruiker en de vervuiler betaalt en mensen die het niet kunnen betalen worden ontzien.

Een aantal fracties heeft wat wisselender resultaten en kleinere aantallen zetels, maar vormen daarmee samen nog steeds een zeer substantieel deel van de zetels (1 of 2) en daarmee van de kiezers. We bevinden ons dus, om in watertermen te blijven, in een driestromenland, drie stromingen met net andere accenten waarbij de waterthema’s ons verbinden. De opdracht van de kiezer zoals wij die zien is dus breed samenwerken. Samenwerken vanuit de gedachte water verbindt ons. Wij zie voldoende aanknopingspunten in de verschillende verkiezingsprogramma’s voor deze brede samenwerking.

Vraag 4. Wat verstaan we onder “water verbindt ons”
Water verbindt ons omdat zoet water van goede kwaliteit steeds schaarser wordt. Dat dit breed wordt onderschreven mag blijken uit een motie in de Tweede Kamer van de CU en BBB waarin, tijdens het recente debat over het waterbeleid, de regering wordt verzocht om zoet water te behandelen als blauw goud.

Naast water zijn ook ruimte en financiële middelen schaarser aan het worden. Onze opdracht is het verdelen van schaarste en dan is het niet het één of het ander dat op voorhand voorrang heeft, maar afwegen onder de gegeven omstandigheden. Omstandigheden die zich snel kunnen wijzigen. Dan gaat het niet om het redeneren vanuit het eigen gelijk, maar om het zoeken naar de beste toekomstbestendige oplossing tegen de laagste maatschappelijke kosten. Scherp op de inhoud waar dat nodig is, want de belangen zijn groot, water is immers een voorwaarde en geen luxe. Dus scherp op de inhoud, maar zacht op de relatie omdat alle gezichtspunten iets kunnen toevoegen. En steeds meer in samenwerking met andere overheden en inwoners omdat een deel van de opgaven daarom vraagt. Schouder aan schouder dus, dát is wat wij verstaan onder water verbindt ons.

Vraag 5. Wat vinden wij belangrijke onderwerpen voor de komende bestuursperiode?

Wij zien een belangrijke basis voor ons werk in de komende jaren in het Waterbeheerprogramma 2022-2027 (kakelvers dus), waarin we onze kernwaarden, missie, visie en doelen hebben uitgewerkt en onszelf hebben verplicht tot belangrijke maatregelen. Hetzelfde geldt voor de klimaataanpak, energiestrategie, afvalwaterstrategie en agenda biodiversiteit. De dijken uiterlijk 2050 op orde. De kaders en de doelen zijn er. Het accent ligt de komende periode dus op uitvoering van deze belangrijke opgaven. Niet als aparte taken, maar als onderdeel van onze basistaken.

Daarbovenop is er een aantal specifieke onderwerpen dat volgens ons aandacht vraagt en waarover afspraken gemaakt moeten worden:

• hoe vertalen we water en bodem sturend in onze taken: bepalen de woningen waar het water mag komen of bepaalt het water waar de woningen mogen komen. Bepaalt het water waar welke teelten mogelijk zijn of bepalen de teelten hoe hoog het water staat. Dat dit aan de orde is zien bij de recente besluitvorming over het project Voortstuwers.
• In het verlengde hiervan: hoe geven wij vanuit onze rol invulling aan het National Programma Landelijk Gebied zowel op het vlak van waterkwaliteit als dat van de waterkwantiteit. Wij verwachten hiervan grote gevolgen voor de inrichting van het landelijk gebied, zoals vorige eeuw bij de landinrichtingsprojecten.
• Hoe kunnen we met minder financiële ruimte (inflatie, rente) blijven investeren om nog hogere kosten in de nabije toekomst te vermijden?
• Hoe geven we jongeren meer een stem en hoe pikken we signalen uit onze omgeving eerder op.

Deze onderwerpen moeten wat ons betreft op hoofdlijnen worden uitgewerkt in een bestuursprogramma en meer concreet in een collegeplan.

Tot slot onze prachtige organisatie. De vakkennis komt van jullie. We willen een goed werkgever zijn, maar ook goede volksvertegenwoordigers en bestuurders. Dat willen we doen door in contact te staan met onze inwoners en met jullie. Door helder te zijn in onze kaders en transparant in onze afwegingen. Dat is onze rol en daar kunnen we al jullie kennis en kunde bij gebruiken.